Arigiba Han

ᠷᠠᠵᠠᠪᠠᠭ ᠬᠠᠭᠠᠨ
Çin İmparatoru
元天順帝11. Moğol Kağanı ve 7. Yuan Hanedanı Çin İmparatoruYuan HanedanıHüküm süresiEkim 1328 – 14 Kasım 1328Taç giymesiEkim 1328Önce gelenYesün Temür KhanSonra gelenJayaatu Khan Tugh Temür
DoğumTainshun
1320Ölüm14 Kasım 1328 (7-8 yaşında)
Tam adı
Moğolca: ᠷᠠᠵᠠᠪᠠᠭ
Çince: 阿剌（里）吉八
Arigiba
HanedanYuanBabasıYesün TemürAnnesiBabukhan Hatun

Arigiba Han (Moğolca :ᠷᠠᠵᠠᠪᠠᠭ; Рагибаха[1]/Ражабаг[2]) Shangdu'da Yuan hanedanının tahtına kısa bir süreliğine oturan Arigiba, Yesün Temür'ün oğluydu. Babası Yesün Temür'den sonra Yuan Hanedanı'nın yedinci imparatoru olması gerekirken bir darbeyle tahta geçen rakibi tarafından tahttan indirilmiştir. Çin İmparatoru olmasının yanında Moğol İmparatorluğu'nun 11. Büyük Hanı olarak kabul edilir, ancak imparatorluğun bölünmesi nedeniyle bu hükümranlığı sadece resmi anlamda kabul edilir.[3] Arigiba, en kısa hüküm süren Yuan imparatorudur.

Hayatı

Arigiba, Yesün Temür'ün en büyük oğluydu. Annesi Babukhan Hatun, imparatorluk ailesiyle evlilik sayesinde iktidarı elinde tutan Khunggirad klanından geliyordu. Arigiba, 1324'te henüz bebekken veliaht prens oldu. Ağustos 1328'de Shangdu'da Yesün Temür aniden ölümünden bir ay sonra güçlü Müslüman subay Devlet Şah tarafından Shangdu'ya gönderildi.

Ancak Yesün Temür'ün ani ölümü, Yesün Temür'ün, Moğolistan'da Jinong olarak görev yaptığı zamandan beri kendisine hizmet eden Devlet Şah da dahil olmak üzere, iktidarın merkezileştirilmesinden memnun olmayan ana akım karşıtı bir hizbin ayaklanmasını tetikledi. Sekizinci ayda Dadu'da görev yapan Moğollaşmış Kıpçak komutanı El Temür bir darbe yaparak Külüg Han'ın oğlunun göreve getirilmesi çağrısında bulundu. Tugh Temür, Arigiba'nın tahta çıktığı aynı ayda Dadu'ya kabul edildi.[4]

Shangdu ve Dadu arasında yaşanan ve "İki Başkent Savaşı" olarak bilinen iç savaş kısa süre sonra patlak verdi. Arigiba'nın ordusu Çin Seddi'ni birkaç noktada kırdı ve Dadu'ya doğru ilerlemesine rağmen El Temür'ün birlikleri tarafından ciddi bir yenilgiye uğratıldılar. O sırada, Arigiba'nın ordusunun çoğu Çin Seddi cephesinde yer aldı ve Shangdu yanlıları ertesi gün teslim olmaya zorlandı.[5] Arigiba'nın yandaşları olan Devlet Şah ve diğer önde gelen askerlerin çoğu esir alındı ve Dadu grubu tarafından idam edildi; ama Arigiba'nın bu olay sırasında ortadan kaybolduğu ve öldürüldüğü söyleniyor.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Саган сэцэн: «Эрдэнийн товч» гэжээ.
  2. ^ Хааны нэрийг хэд хэдэн янзаар бичиж байна. Ч.Содбилэг 2010 онд хэлэхдээ: «Зураач Т.Мандир Ашидхэв гэсэн. Монгол сурвалж бичгүүдэд Рачибаг, Рагибаха гэж бичсэн байдаг. Юань улсын сударт бичсэн (хятад галиг) асужиба-г үндэслэн Асучибу гэж бичвэл зохино» гэжээ.
  3. ^ Их хаадын хураангуй-http://library.thinkquest.org/04apr/01341/monkingstext.htm
  4. ^ The Empire of the Steppes, by Rene Grousset, Naomi Walford, p. 321.
  5. ^ Herbert Franke, Denis Twitchett, John King Fairbank-The Cambridge History of China: Alien regimes and border states, 907–1368, p. 544.
  6. ^ Frederick W. Mote- Imperial China 900–1800, p. 471.
Arigiba Han
Doğumu: 1320 Ölümü: 14 Kasım 1328
Resmî unvanlar
Önce gelen
{{{before}}} 		Büyük Moğol Hanı
(Nominal due to the empire's division) 		Sonra gelen
{{{after}}}
Emperor of the Yuan dynasty
Emperor of China