Zapłonka

Nonea rossica

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ogórecznikowce

Rodzina

ogórecznikowate

Rodzaj

zapłonka

Nazwa systematyczna

Nonea Medikus
Philos. Bot. 1: 31. Apr 1789^[3]

Typ nomenklatoryczny

N. vesicaria (Linnaeus) H.G.L. Reichenbach^[3]

Synonimy

Elizaldia Willk.
Massartina Maire
Nephrocarya P. Candargy^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Zapłonka (Nonea) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje 44 gatunki^[5]. Występują one w basenie Morza Śródziemnego (zasięg 8 gatunków, z tym jednego już wymarłego, obejmuje południową Europę)^[6], poza tym północną Afrykę i zachodnią Azję. Jeden gatunek (Nonea caspica) sięga na wschodzie do Chin^[7]. Jeden gatunek – zapłonka brunatna N. pulla występuje naturalnie w Polsce^[8], kilka innych spotykanych jest w uprawie i jako gatunki przejściowo dziczejące^[8]^[9].

Morfologia

Pokrój: Byliny i rośliny jednoroczne owłosione szorstko lub miękko^[7].
Liście: Skrętoległe^[7].
Kwiaty: Zebrane w wierzchotki ścieśnione podczas kwitnienia, a wydłużające się w czasie owocowania. Kwiaty wsparte podobnymi do liści przysadkami. Kielich rurkowato-dzwonkowaty, około połowy woreczkowato rozdęty, utworzony z 5 podługowato-trójkątnych działek. Płatki korony zrośnięte w rurkę z osklepkami w górnej części, końce płatków wolne, zaokrąglone. Pręciki schowane w rurce korony. Zalążnia górna, czterokomorowa, z szyjką słupka zakończoną główkowatym lub rozwidlonym znamieniem^[7].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na cztery, różnie zdobione siateczkowato, owłosione lub nagie rozłupki^[7].

Systematyka

Rodzaj należy do podplemienia Boragininae, plemienia Boragineae w podrodzinie Boraginoideae w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae^[4].

Wykaz gatunków^[5]^[9]

Nonea alpestris G.Don
Nonea anchusoides Boiss. & Buhse
Nonea anomala Hausskn. & Bornm.
Nonea armeniaca (Kusn.) Grossh.
Nonea calceolaris Nikif. & Pazij
Nonea calycina (Roem. & Schult.) Selvi, Bigazzi, Hilger & Papini
Nonea caspica (Willd.) G.Don
Nonea daghestanica Kusn.
Nonea decurrens G.Don
Nonea dumanii Bilgili & Selvi
Nonea echioides (L.) Roem. & Schult.
Nonea edgeworthii DC.
Nonea flavescens (C.A.Mey.) Fisch. & C.A.Mey.
Nonea heterostemon Murb.
Nonea hypoleia Bornm.
Nonea intermedia Ledeb.
Nonea iranica Falat. & Pakravan
Nonea kandaharensis Riedl
Nonea karsensis Popov
Nonea longiflora Wettst.
Nonea lutea (Desr.) DC. – zapłonka żółta
Nonea macrantha (Riedl) A.Baytop
Nonea macropoda Popov
Nonea macrosperma Boiss. & Heldr.
Nonea melanocarpa Boiss.
Nonea micrantha Boiss. & Reut.
Nonea minutiflora Riedl
Nonea monticola (Rech.f.) Selvi & Bigazzi
Nonea ovczinnikovii Czukav.
Nonea pallens Petrovič
Nonea palmyrensis (Post) Sam.
Nonea persica Boiss.
Nonea philistaea Boiss.
Nonea pisidica Selvi, Bigazzi & Hilger
Nonea polychroma Selvi & Bigazzi
Nonea ×popovii Guşul. & Tarn.
Nonea pulla (L.) DC. – zapłonka brunatna
Nonea pulmonarioides Boiss. & Balansa
Nonea rosea (M.Bieb.) Link – zapłonka różowa
Nonea setosa Roem. & Schult.
Nonea stenosolen Boiss. & Balansa
Nonea turcomanica Popov
Nonea versicolor (Steven) Sweet
Nonea vesicaria (L.) Rchb.
Nonea vivianii DC.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-01] (ang.).
↑ ^a ^b Nonea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-01].
↑ ^a ^b Genus: Nonea Medik.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].
↑ ^a ^b Nonea Medik.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-22].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 29, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Nonea Medikus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-01].
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 120, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 130. ISBN 978-83-925110-5-2.