Roscoe Arbuckle
![]() Arbuckle (ok. 1916) | |||
Imię i nazwisko | Roscoe Conkling Arbuckle | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 24 marca 1887 | ||
Data i miejsce śmierci | 29 czerwca 1933 | ||
Zawód | aktor, reżyser, scenarzysta | ||
|
Roscoe Conkling Arbuckle, również Fatty Arbuckle (ur. 24 marca 1887 w Smith Center, zm. 29 czerwca 1933 w Nowym Jorku) – amerykański aktor komediowy z okresu kina niemego, jedna z największych gwiazd swojej epoki, symbol komedii slapstikowej, jeden z najbardziej zasłużonych dla tego gatunku (obok Charlesa Chaplina, Bustera Keatona i Harolda Lloyda).
Życiorys
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/OutWest1918-01.jpg/220px-OutWest1918-01.jpg)
Urodził się w republikańskim domu. Był synem polityka Roscoe Conklingowi, który był zagorzałym konserwatystą. Roscoe w dorosłym życiu skłonił się ku demokratom, co było powodem jego konfliktu z ojcem. Już rok po narodzinach chłopca wyprowadził się z rodziną do Santa Fe w Kalifornii. W 1899 umarła jego matka, Mollie. Wkrótce później ojciec zostawił syna bez opieki i Roscoe, aby przeżyć, podejmował się różnych dorywczych prac, pracował m.in. w kuchni hotelu w San Jose. Miał zwyczaj śpiewać podczas gotowania i dzięki temu został zauważony przez piosenkarkę, która występowała wieczorami w tymże hotelu i zaprosiła śpiewającego kucharza do pobliskiego teatru, gdzie odbywał się wieczór amatorów. Tam jego talent dostrzegł David Grauman, showman i producent widowisk wodewilowych, który zatrudnił Arbuckle’a jako tancerza i piosenkarza jego trupy. Od 1904 występował z grupą „Pantages”, głównie na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, gdzie w 1906 przeżył trzęsienie ziemi i pomagał przy odgruzowywaniu. W tym okresie wystąpił w swoim pierwszym filmie, Ben’s Kid (1909), ale był tym faktem tak zakłopotany, że nikomu się do tego nie przyznał.
W tym samym roku poślubił Minte Durfee, aktorkę z zespołu, z którą podróżował po Hawajach, Japonii i Chinach. Do Stanów powrócili na początku 1913. W tym okresie uczył się zawodu hydraulika, a pod koniec 1913 został wyzwany do naprawienia awarii w posiadłości Macka Sennetta z wytwórni filmowej Keystone Studios[1]. Zwrócił na siebie uwagę filmowca swoją oryginalną urodą i wkrótce otrzymał propozycję grania w dwuaktowych burleskach[1]. Został następcą komika Freda Mace’a, Sennett zatrudnił także żonę Arbuckle’a i jego siostrzeńca.
Już od pierwszego filmu (Gangsters, 1913) stał się jednym z najpopularniejszych aktorów w Keystone. Od 1914 wraz z inną gwiazdą tej wytwórni, Mabel Normand, stworzył duet komediowy „Fatty i Mabel”, który w ciągu dwóch lat zarobił miliony dolarów dla wytwórni Sennetta i jego nowojorskich wspólników. Para komików była bardzo popularna aż do 1916, po czym przestali razem pracować. W tym samym roku Sennett rozstał się też z Keystone. Arbuckle postanowił spróbować swoich sił niezależnie od Sennetta, w międzyczasie – na początku 1917 – rozpadło się jego małżeństwo.
Pod koniec 1916 dostał propozycję nowego kontraktu. Oferowano mu 1 tys. dol. za każdy dzień pracy oraz 25% dochodów z filmów, w których występował, a dodatkowo zapewniono mu pełną kontrolę artystyczną i wolną rękę w sprawach realizacyjnych. Arbuckle przyjął ofertę i rozpoczął intensywną pracę, jednak wyhamował go czyrak, który o mało nie doprowadził do amputacji nogi. Choroba skłoniła go również do zrzucania ok. 36 kg nadwagi, ale też sprawiła, że Arbuckle uzależnił się od morfiny.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Fatty_at_Coney_Island.jpg/220px-Fatty_at_Coney_Island.jpg)
Od 1917 pracował pod sztandarem grupy „Comique”. W Nowym Jorku poznał Bustera Keatona, którego zaprosił do współpracy. Na początku 1918 grupa przeniosła się do Los Angeles, podobnie jak większość liczących się wytwórni i studiów. To w tym okresie Arbuckle święcił największe sukcesy. W następnym roku dostał jeszcze korzystniejszy kontrakt, w którym jego gaża wynosiła aż 1 mln dol. rocznie. Miał coraz więcej pracy i kontrolę nad „Comique” przekazał po części Keatonowi, samemu wiążąc się z Paramount Pictures. Z perspektywy czasu okazało się, że wysoki kontrakt był błędem artystycznym, bowiem jednocześnie Arbuckle stracił nieco kontroli nad swoimi filmami[a]. Przez następne półtora roku Arbuckle nakręcił 10 filmów, jednak poprzez sztuczne popędzanie produkcje traciły na jakości, ale studio musiało regularnie wypuszczać nowe tytuły, dlatego czasem się zdarzało, że aktor grał w trzech filmach jednocześnie. Po tym okresie wzmożonej pracy udał się do San Francisco na krótki urlop.
Życie od incydentu
W San Francisco zatrzymał się w hotelu St. Francis, w którym wieczorem urządził niewielkie przyjęcie dla uczczenia podpisania kolejnego kontraktu z Paramountem[2]. W trakcie zabawy młoda aktorka Virginia Rappe – z którą Arbuckle udał się do sypialni – poczuła się źle, a po kilku dniach zmarła wskutek zapalenia otrzewnej spowodowanego przebiciem pęcherza moczowego[3]. 11 września 1921 Arbuckle został zatrzymany w związku z oskarżeniem o morderstwo[4]. Choć dowody przeciwko niemu były słabej jakości, prasa bulwarowa opisywała całe zdarzenie na niekorzyść aktora i snuła liczne insynuacje; według jednej z wersji Arbuckle miał nieumyślnie zmiażdżyć aktorkę swoim ciałem[4], inna wersja mówiła o wykorzystaniu seksualnym ofiary i podaniu trucizny w butelce coli lub mleka, albo w kostce lodu, jednak śledztwo nie potwierdziło tych rewelacji. 12 kwietnia 1922 sąd wydał werdykt uniewinniający, jednak ze strony społeczeństwa spotykał go ostracyzm[4]. Producenci filmowi, z którymi Arbuckle miał podpisaną umowę, bojąc się skutków skandalu, a także za namową Williama Haysa[b] wycofali wszystkie kopie filmów Arbuckle’a z obiegu. Choć zakaz wydany przez Haysa dotyczył formalnie grudnia 1921, to Arbuckle w efekcie nie wystąpił w żadnym filmie przez następne 10 lat. Przez kilka lat reżyserował pod pseudonimem, ale przed kamerą nie mógł się pokazać[c]. Problemem były również długi aktora wobec reprezentujących go prawników. Mimo sukcesu, proces doszczętnie go zrujnował, a w trudnym czasie pomógł mu Buster Keaton, który wraz z grupą najlepszych przyjaciół Arbuckle’a spłacili jego zobowiązania. Keaton w 1924 poprosił aktora o wyreżyserowanie swojej najnowszej komedii Sherlock Holmes Jorku, jednak nacisk opinii publicznej był na tyle duży, że musiał wycofać się z tych planów.
W 1925 Arbuckle’owi pozwolono wrócić do zawodu reżysera pod warunkiem, że będzie tworzył pod pseudonimem. Wybrał imię William Goodrich, bo tak nazywał się jego ojciec. W tym samym roku ożenił się drugi raz, jednak trzy lata później się rozwiódł. Po 10 latach banicji w prasie pojawił się artykuł zatytułowany „Doesn’t Fatty Arbuckle Deserve a Break?” (pol. Czy Fatty Arbkuckle zasługuje na przerwę?), pod którym podpisały się tuziny amerykańskich gwiazd, żądając przywrócenia Arbuckle’owi pełnego prawa do występów. On sam wkrótce wziął trzeci ślub. Podpisał też nowy kontrakt z wytwórnią Warner Bros., jednak w noc po podpisaniu kontraktu umarł z powodu wady serca. Keaton powiedział, że powodem śmierci Arbuckle’a było pęknięte serce. Wdowa po nim dodała, że umarł we śnie, uśmiechając się.
Jego ciało zostało poddane kremacji, a prochy wysypano do oceanu.
Filmografia
Aktor
- Tomalio (1933)
- Close Relations (1933)
- How’ve You Bean? (1933)
- Buzzin’ Around (1933)
- In the Dough (1932)
- Hey, Pop! (1932)
- The Back Page (1931)
- Listen Lena (1927)
- Go West (1925)
- A Sainted Devil (1924)
- Crazy to Marry (1921)
- Gasoline Gus (1921)
- Traveling Salesman (1921)
- The Dollar-a-Year Man (1921)
- Brewster’s Millions (1921)
- The Fast Freight (1921)
- Leap Year (1921)
- Life of the Party (1920)
- The Round-Up (1920)
- The Garage (1919)
- The Hayseed (1919)
- Back Stage (1919)
- A Desert Hero (1919)
- The Bank Clerk (1919)
- Love (1919)
- The Pullman Porter (1919)
- Camping Out (1919)
- The Sheriff (1918)
- The Cook (1918)
- Good Night, Nurse! (1918)
- Moonshine (1918)
- The Bell Boy (1918)
- Out West (1918)
- A Scrap of Paper (1918)
- A Country Hero (1917)
- Coney Island (1917)
- Oh Doctor! (1917)
- The Late Lamented (1917)
- His Wedding Night (1917)
- The Rough House (1917)
- A Reckless Romeo (1917)
- The Butcher Boy (1917)
- A Creampuff Romance (1916)
- The Waiters’ Ball (1916)
- The Other Man (1916)
- His Wife’s Mistakes (1916)
- Bright Lights (1916)
- He Did and He Didn’t (1916)
- Fatty and Mabel Adrift (1916)
- Fatty and the Broadway Stars (1915)
- A Village Scandal (1915)
- Fickle Fatty’s Fall (1915)
- Fatty’s Tintype Tangle (1915)
- The Little Teacher (1915)
- Fatty’s Plucky Pup (1915)
- Miss Fatty’s Seaside Lovers (1915)
- Mabel’s Wilful Way (1915)
- When Love Took Wings (1915)
- Wished on Mabel (1915)
- That Little Band of Gold (1915)
- Fatty’s Faithful Fido (1915)
- Fatty’s Chance Acquaintance (1915)
- Fatty’s Reckless Fling (1915)
- Hogan’s Romance Upset (1915)
- Fatty’s New Role (1915)
- Fatty and Mabel at the San Diego Exposition (1915)
- Mabel and Fatty’s Simple Life (1915)
- Mabel, Fatty and the Law (1915)
- Mabel and Fatty’s Wash Day (1915)
- Rum and Wall Paper (1915)
- Mabel and Fatty’s Married Life (1915)
- Fatty and Minnie He-Haw (1914)
- Fatty’s Magic Pants (1914)
- Shotguns That Kick (1914)
- Leading Lizzie Astray (1914)
- Among the Mourners (1914)
- The Sea Nymphs (1914)
- Fatty’s Wine Party (1914)
- Fatty’s Jonah Day (1914)
- An Incompetent Hero (1914)
- Lovers’ Post Office (1914)
- Zip, the Dodger (1914)
- Their Ups and Downs (1914)
- Fatty Again (1914)
- Killing Horace (1914)
- Fatty’s Debut (1914)
- Lover’s Luck (1914)
- Charlie i Fatty bawią się (1914)
- A Brand New Hero (1914)
- The Baggage Smasher (1914)
- Charlie pielęgniarzem (1914)
- Charlie kokietuje (1914)
- Fatty’s Gift (1914)
- Those Country Kids (1914)
- That Minstrel Man (1914)
- Those Happy Days (1914)
- The Sky Pirate (1914)
- A Rowboat Romance (1914)
- Love and Bullets (1914)
- Fatty’s Finish (1914)
- Fatty and the Heiress (1914)
- Charlie i Fatty na ringu (1914)
- Our Country Cousin (1914)
- The Alarm (1914)
- The Water Dog (1914)
- A Suspended Ordeal (1914)
- Where Hazel Met the Villain (1914)
- A Bath House Beauty (1914)
- Chicken Chaser (1914)
- Barnyard Flirtations (1914)
- A Rural Demon (1914)
- His Favorite Pastime (1914)
- Tango Tangles (1914)
- Twixt Love and Fire (1914)
- A Robust Romeo (1914)
- Rebecca’s Wedding Day (1914)
- In the Clutches of the Gang (1914)
- A Flirt’s Mistake (1914)
- The Under-Sheriff (1914)
- Caught in a Flue (1914)
- A Misplaced Foot (1914)
- He Would a Hunting Go (1913)
- Some Nerve (1913)
- His Sister’s Kids (1913)
- Fatty’s Flirtation (1913)
- A Ride for a Bride (1913)
- The Woman Haters (1913)
- Fatty Joins the Force (1913)
- Wine (1913)
- Fatty at San Diego (1913)
- The Speed Kings (1913)
- A Quiet Little Wedding (1913)
- Two Old Tars (1913)
- Fatty’s Day Off (1913)
- Mother’s Boy (1913)
- When Dreams Come True (1913/I)
- The Faithful Taxicab (1913)
- The Gypsy Queen (1913)
- Mabel’s Dramatic Career (1913)
- Mabel’s New Hero (1913)
- The Riot (1913)
- Almost a Rescue (1913)
- Professor Bean’s Removal (1913)
- Love and Courage (1913)
- A Noise from the Deep (1913)
- The Telltale Light (1913)
- For the Love of Mabel (1913)
- A Bandit (1913)
- Peeping Pete (1913)
- The Waiters’ Picnic (1913)
- Passions, He Had Three (1913)
- The Gangsters (1913)
- The Foreman of the Jury (1913)
- Alas! Poor Yorick! (1913)
- Murphy’s I.O.U. (1913)
- Safe in Jail (1913)
- Help! Help! Hydrophobia! (1913)
- A Voice from the Deep (1912)
- The Sanitarium (1910)
- Making It Pleasant for Him (1909)
- Mrs. Jones’ Birthday (1909)
- Ben’s Kid (1909)
Reżyser
- jako William Goodrich
- Niagara Falls (1932)
- Gigolettes (1932)
- Hollywood Lights (1932)
- Hollywood Luck (1932)
- Bridge Wives (1932)
- Anybody’s Goat (1932)
- Keep Laughing (1932)
- Moonlight and Cactus (1932)
- It’s a Cinch (1932)
- Smart Work (1931)
- Idle Roomers (1931)
- The Tamale Vendor (1931)
- Once a Hero (1931)
- Queenie of Hollywood (1931)
- One Quiet Night (1931)
- That’s My Meat (1931)
- Take 'em and Shake 'em (1931)
- Beach Pajamas (1931)
- Up Pops the Duke (1931)
- Honeymoon Trio (1931)
- That’s My Line (1931)
- The Lure of Hollywood (1931)
- The Back Page (1931)
- Windy Riley Goes Hollywood (1931)
- Crashing Hollywood (1931)
- Pete and Repeat (1931)
- Marriage Rows (1931)
- Three Hollywood Girls (1931)
- Up a Tree (1930)
- Won by a Neck (1930)
- Si Si Senor (1930)
- Special Delivery (1927)
- Peaceful Oscar (1927)
- The Red Mill (1927)
- His Private Life (1926)
- Fool’s Luck (1926)
- Home Cured (1926)
- My Stars (1926)
- The Fighting Dude (1925)
- Cleaning Up (1925)
- The Movies (1925)
- The Tourist (1925)
- The Iron Mule (1925)
- Stupid, But Brave (1924)
- jako Roscoe Arbuckle
- Ex-Plumber (1931)
- One Sunday Morning (1926)
- Curses! (1925; niewymieniony)
- Special Delivery (1922; niewymieniony)
- Leap Year (1921)
- The Garage (1919)
- The Hayseed (1919)
- Back Stage (1919)
- A Desert Hero (1919)
- The Bank Clerk (1919)
- Love (1919)
- The Pullman Porter (1919)
- Camping Out (1919)
- The Sheriff (1918/I)
- The Cook (1918)
- Good Night, Nurse! (1918)
- Moonshine (1918)
- The Bell Boy (1918)
- Out West (1918)
- A Scrap of Paper (1918)
- A Country Hero (1917)
- Coney Island (1917)
- Oh Doctor! (1917)
- His Wedding Night (1917)
- The Rough House (1917)
- A Reckless Romeo (1917)
- The Butcher Boy (1917)
- A Creampuff Romance (1916)
- The Waiters’ Ball (1916)
- The Moonshiners (1916)
- His Wife’s Mistakes (1916)
- Bright Lights (1916)
- He Did and He Didn’t (1916)
- Fatty and Mabel Adrift (1916)
- Fatty and the Broadway Stars (1915)
- A Village Scandal (1915)
- Fickle Fatty’s Fall (1915)
- Fatty’s Tintype Tangle (1915)
- Fatty’s Plucky Pup (1915)
- Miss Fatty’s Seaside Lovers (1915)
- Mabel and Fatty Viewing the World’s Fair at San Francisco (1915)
- When Love Took Wings (1915)
- That Little Band of Gold (1915)
- Fatty’s Faithful Fido (1915)
- Fatty’s Chance Acquaintance (1915)
- Fatty’s Reckless Fling (1915)
- Fatty’s New Role (1915)
- Fatty and Mabel at the San Diego Exposition (1915)
- Mabel and Fatty’s Simple Life (1915)
- Mabel, Fatty and the Law (1915)
- Mabel and Fatty’s Wash Day (1915)
- Mabel and Fatty’s Married Life (1915)
- Fatty and Minnie He-Haw (1914)
- Fatty’s Magic Pants (1914)
- Shotguns That Kick (1914)
- Leading Lizzie Astray (1914)
- The Sea Nymphs (1914)
- Fatty’s Wine Party (1914)
- Fatty’s Jonah Day (1914)
- An Incompetent Hero (1914)
- Lovers’ Post Office (1914)
- Zip, the Dodger (1914)
- Their Ups and Downs (1914/I)
- Fatty Again (1914)
- Fatty’s Debut (1914)
- Lover’s Luck (1914)
- A Brand New Hero (1914)
- Fatty’s Gift (1914)
- Those Country Kids (1914)
- That Minstrel Man (1914)
- Those Happy Days (1914)
- The Sky Pirate (1914)
- A Rowboat Romance (1914)
- Love and Bullets (1914)
- Fatty’s Finish (1914)
- Fatty and the Heiress (1914)
- The Alarm (1914)
- The Water Dog (1914)
- A Suspended Ordeal (1914)
- Where Hazel Met the Villain (1914)
- A Bath House Beauty (1914)
- Chicken Chaser (1914)
- Barnyard Flirtations (1914)
Scenarzysta
- jako William Goodrich
- Beach Pajamas (1931)
- That’s My Line (1931)
- Marriage Rows (1931)
- Up a Tree (1930)
- Match Play (1930)
- His Private Life (1926)
- Fool’s Luck (1926)
- The Fighting Dude (1925)
- Curses! (1925)
- jako Roscoe Arbuckle
- Ex-Plumber (1931)
- Half Shot at Sunrise (1930)
- The Cuckoos (1930)
- The Movies (1925)
- Daydreams (1922)
- A Desert Hero (1919)
- The Bank Clerk (1919)
- Love (1919)
- The Pullman Porter (1919)
- Camping Out (1919)
- The Sheriff (1918)
- The Cook (1918)
- Good Night, Nurse! (1918)
- Moonshine (1918)
- The Bell Boy (1918)
- Out West (1918)
- A Country Hero (1917)
- Coney Island (1917)
- His Wedding Night (1917)
- The Rough House (1917)
- A Reckless Romeo (1917)
- The Butcher Boy (1917)
- He Did and He Didn’t (1916)
- Fatty and Mabel Adrift (1916)
- The Alarm (1914)
Uwagi
- ↑ Dokładnie to samo spotkało Bustera Keatona, gdy w latach 20. podpisał umowę z MGM.
- ↑ Hays był znanym w USA obrońcą moralności. Za jego przyczyną wielu artystów musiało zrezygnować z kariery. Ukoronowanie stanowi wydany w 1933 kodeks, zwany Kodeksem Haysa, który szczegółowo regulował, co wolno pokazywać na kinowym ekranie – zabronione były nie tylko długie pocałunki, ale również pokazywanie urządzeń sanitarnych takich jak sedes. Choć te regulacje budziły wiele zastrzeżeń, kodeks oficjalnie funkcjonował aż do 1967.
- ↑ Jednak w 1923 zagrał w satyrze na Hollywood realizowanej przez Jamesa Cruze’a (który w ten sposób zlekceważył zakaz zatrudniania aktora), gdzie wcielił się w postać samego siebie w nieskończoność czekającego na rolę w biurze castingowym.
Bibliografia
- Kronika Filmu, wydawnictwo „Kronika”
- Płażewski J., Historia filmu
- Sova D.B., 125 zakazanych filmów
- Peter Beresford: Hollywood. Romanse i skandale. Ring, 1991. OCLC 830999173. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Fatty Arbuckle w bazie IMDb (ang.)
- Fatty Arbuckle w bazie Filmweb
- Roscoe Arbuckle’a w zestawieniu 25 największych przestępstw według czasopisma „Time”. time.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-15)].
- strona archiwalna
- p
- d
- e
|
- Britannica: biography/Roscoe-Arbuckle
- Universalis: roscoe-arbuckle
- NE.se: roscoe-fatty-arbuckle
- SNL: Fatty_Arbuckle
- Catalana: 0004824
- DSDE: Fatty_Arbuckle
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 3591
- ↑ a b Beresford 1991 ↓, s. 27.
- ↑ Beresford 1991 ↓, s. 28.
- ↑ Beresford 1991 ↓, s. 28–29.
- ↑ a b c Beresford 1991 ↓, s. 29.