Kolej Transmongolska

ros. Трансмонгольская железная дорога

Dane podstawowe

Zarządca

Mongolyn Tömör Dzam

Długość

2215 km

Rozstaw szyn

Rosja, Mongolia – 1524 mm
Chiny – 1435 mm

Sieć trakcyjna

brak

Kolej Transmongolska na Pustyni Gobi

Przebieg

Legenda
eksploatowana / istniejąca
	zlikwidowana / rozebrana lub planowana
kolej		metro lub kolej lekka
			stacja kolejowa/stacja metra
			przystanek
			stacja bez ruchu pasażerskiego
			ładownia, posterunek ruchu itp
			przystanek częściowo używany
			koniec linii
			odcinek
			odcinek w tunelu
			odcinek na estakadzie
			wiadukt
			most
			tunel pod wodą
			zmiana kilometrażu
			granica państwowa / inna
			mijanka
			przejazd kolejowo-drogowy
			przeprawa promowa
			odcinek zelektryfikowany

					↑ Kolej Transsyberyjska
					Ułan Ude
					Zaudinskij
					Sajantun
					rzeka Selenga
					Ganzurino
					Ubukun
					Sulfat
					Zagustaj
					Gusinoje Oziero
					Sielenduma
					Dżyda
					Chużyr
					Nauszki
					Granica Państwa (Rosja – Mongolia)
					Suche Bator
					Darchan
					Dzüüncharaa
					Ułan Bator
					Maan't
					Czojr
					Char Ajrag
					Sajnszand
					Dzamyn Üüd
					Granica Państwa (Mongolia – Chiny)
					Erenhot
					Sonid Youqi
					Qahar Youyi Houqi
					Jining
					↓ Pekin

Multimedia w Wikimedia Commons

Kolej Transmongolska (ros. Трансмонгольская железная дорога, Transmongolskaja żeleznaja doroga; chiń. 橫貫蒙古鐵路; pinyin Héngguàn Ménggǔ Tiělù) – linia kolejowa łącząca Ułan Ude (rosyjska stacja Kolei Transsyberyjskiej) z chińskim Jiningiem. Przebiega przez Mongolię, w tym jej stolicę Ułan Bator, w której znajduje się najważniejsza stacja linii. Jest najkrótszą trasą kolejową łączącą Moskwę z Pekinem. Prowadzi przez Rosję, Mongolię i Chiny.

Inne ważne przystanki w Mongolii to Suche Bator, Darchan, Czojr, Sajnszand, Dzamyn Üüd; istotne dla ruchu są także stacje Erenhot (stacja graniczna w Chinach) i Nauszki (stacja graniczna w Rosji).

Linia została wybudowana w latach 1949–1961. W Mongolii i w Rosji jest w większości jednotorowa, w Chinach dwutorowa. W 1965 Chiny przebudowały swój odcinek do rozstawu szyn 1435 mm, co w połączeniu z ograniczeniem handlu między Chinami a Mongolią i ZSRR, związanym z kryzysem politycznym trwającym od 1960, doprowadziło do długotrwałej (lata 60, 70 i 80. XX wieku) utraty znaczenia tej linii dla ruchu tranzytowego (głównie między Rosją a Chinami).

Historia

Rozwój kolei w Mongolii zaczął się dość późno. Przed wybudowaniem Kolei Transmongolskiej istniała linia Ułan Bator – Nalajch (otwarta 11 lipca 1938), która łączy stolicę kraju z kopalniami węgla kamiennego w Nalajchu.

Budowa Kolei Transmongolskiej rozpoczęła się w 1949, a koniec budowy linii oraz jej odgałęzień przypadł na 1961.

1949 – podpisanie umowy między rządami Mongolii i ZSRR w sprawie utworzenia spółki akcyjnej "Ułan Bator Kolej"
1949 – przejazd pierwszego pociągu
1950 – linia osiąga Ułan Bator od strony północnej
1952 – podpisanie trójstronnego porozumienia między rządami Mongolii, ZSRR i Chin, mającego na celu uruchomienie bezpośredniego połączenia kolejowego między ZSRR a Chinami przez Mongolię.
1955 – osiągnięcie granicy mongolsko-chińskiej
1956 – otwarcie bezpośrednich połączeń kolejowych między ZSRR a Chinami przez Mongolię
1956 – otwarcie linii kolejowej Bajantumen (do miasta Czojbalsan) w północno-wschodniej części Mongolii, nie wchodzącej w skład Kolei Transmongolskiej.
1958 – publikacja pierwszego wydania gazety kolejowej
1975 – pierwszy pociąg pasażerski relacji Ułan Bator – Moskwa

Kolej Transmongolska po przemianach

Mongolski operator kolejowy Mongolyn Tömör Dzam obsługuje 80% wszystkich przewozów towarowych i 30% przewozów pasażerskich w Mongolii. W następstwie zmiany ustroju państwa w 1990 ruch pociągów został zmniejszony o połowę, ale w 2005 powrócił do poprzedniego stanu. Liczba pasażerów osiągnęła stary poziom w 2001 (4,1 milionów pasażerów).

Dużym problemem jest różnica między rozstawami szyn pomiędzy Mongolią a Chinami. Z tego powodu wagony muszą mieć na granicy zmieniane zestawy kołowe, a każdy pociąg musi być w tym celu podniesiony nad torami. Cała operacja, wraz z kontrolą paszportów i kontrolą celną, może potrwać kilka godzin.