J. Samuel White

J. Samuel White − brytyjska stocznia mająca swoją siedzibę we wschodnim Cowes (East Cowes) na wyspie Wight, obecnie nieistniejąca. Jedna z najstarszych stoczni brytyjskich (podczas II wojny światowej wymieniana jako najstarsza ze stoczni na liście Admiralicji)[1].

Historia

Niszczyciel typu Almirante Lynch dla Chile, w służbie brytyjskiej jako HMS "Botha"
Zbudowany dla Argentyny niszczyciel "Tucumán"
ORP "Grom"

Historia stoczni w Cowes związana jest z rodziną Johna White'a, która zajmowała się wcześniej produkcja stoczniową w Broadstairs Harbour w hrabstwie Kent. Na początku XIX wieku jego syn Thomas White (1773–1859) przeniósł się do Cowes, aby zarządzać istniejącą tam od XVII wieku stocznią Naya[2]. W następnych latach rozbudował i powiększył stocznię położoną na wschodnim brzegu rzeki Medina. Nad projektowaniem jednostek pracowali też jego synowie: Joseph, John i Robert. Thomas zarządzał firmą do 1853, a następnie, do 1860, zarządzał nią syn Josepha, Hamilton White. Do śmierci w 1915 stocznią zarządzał syn Johna, John Samuel White, za którego rządów nastąpił najbardziej dynamiczny rozwój zakładu. Od jego imienia przyjęto ostateczną nazwę stoczni J. Samuel White & Co Ltd. Zakładem później zarządzali jego synowie John Lee White i Herbert Samuel White[2].

Stocznia White była zakładem średniej wielkości i specjalizowała się w małych i średnich statkach i okrętach. Nie budowano okrętów większych od niszczycieli - z wyjątkiem stawiacza min "Abdiel" dla marynarki brytyjskiej wodowanego w 1940[2]. W okresie międzywojennym stocznia nie uzyskiwała licznych zamówień ze strony marynarki brytyjskiej (z 77 typowych niszczycieli serii A-I, White zbudował na zamówienie brytyjskie tylko 5 jednostek), natomiast produkowała niszczyciele na eksport. Eksportowe niszczyciele projektu White były to duże i silne jednostki, jak sześć okrętów typu Almirante Lynch dla Chile, trzy typu Mendoza dla Argentyny, a przede wszystkim dwa polskie niszczyciele typu Grom. Te ostatnie były wykorzystywane w przedwojennych publikacjach reklamowych jako "wizytówka" stoczni, będąc jednymi z największych, najszybszych i najsilniej uzbrojonych jednostek tej klasy na świecie, a także największymi okrętami zbudowanymi do tamtej pory w tej stoczni.

Więcej zamówień ze strony marynarki brytyjskiej na niszczyciele i mniejsze jednostki stocznia otrzymała w związku z intensyfikacją budowy okrętów tuż przed wojną i w jej trakcie. W tym czasie stocznia posiadała 7 pochylni do budowy okrętów do 122 metrów długości (400 stóp) i 80-tonowy dźwig przy nabrzeżu wyposażeniowym[1]. Posiadała też własne zakłady produkujące kotły wodnorurkowe, maszyny parowe, turbiny i silniki Diesla[1].

Ostatnią jednostką zbudowaną dla marynarki brytyjskiej była fregata HMS "Arethusa" ukończona w 1965. W tym roku w związku z generalnym kryzysem brytyjskiej branży stoczniowej stocznia zakończyła budowę statków. Kontynuowała natomiast produkcję turbin parowych, urządzeń klimatyzacyjnych i innych podzespołów. W 1972 została zakupiona przez American Company Elliot Turbomachinery Ltd, lecz w 1982 ponownie została wystawiona na sprzedaż, po czym sprzedana w częściach[2].

Największymi jednostkami cywilnymi zbudowanymi przez stocznię były dwa promy pasażerskie "Caesarea" i "Sarnia" z 1960 roku dla Kolei Brytyjskich (4174 BRT)[3][2].

Jednostki

Bardziej znane statki i okręty zbudowane przez White (w nawiasach daty wodowania):

  • niszczyciele:
    • niszczyciele typu Tribal (pierwszego):
      • HMS "Mohawk" (1907)
      • HMS "Saracen" (1908)
      • HMS "Crusader" (1909)
    • niszczyciele typu Almirante Lynch (Faulknor):
      • "Almirante Lynch" (1912)
      • "Almirante Condell" (1913)
      • "Almirante Williams Rebolledo" (HMS "Botha") (1914)
      • "Almirante Goñi" (HMS "Broke") (1914)
      • "Almirante Simpson" (HMS "Faulknor") (1914)
      • "Almirante Riveros" (HMS "Tipperary") (1915)
    • niszczyciele typu V/W
      • HMS Vampire (1917) i 7 innych
    • niszczyciele typu Mendoza:
      • "Mendoza" (1928)
      • "La Rioja" (1929)
      • "Tucuman" (1928)
    • niszczyciele typów A-I
      • HMS "Kempenfelt" (1931)
      • HMS "Forester" (1934)
      • HMS "Fury" (1934)
      • HMS "Intrepid" (1936)
      • HMS "Impulsive" (1937)
      • HMS "Havant" (1939)
      • HMS "Havelock" (1939)
    • niszczyciele typu Grom:
    • niszczyciele typu J/K/N
      • HMS "Jersey" (1938)
      • HMS "Kingston" (1939)
    • niszczyciele typu Hunt, m.in.:
      • ORP "Krakowiak" (1940)
    • niszczyciele typu Q/P:
      • HMS Quentin (1941)
      • HMS Quiberon (1942)
      • HMS Quickmatch (1942)
    • niszczyciele typów S-W
      • HMS "Success" (1943)
      • HMS "Swift" (1943)
      • HMS Vixen (1943)
      • HMS Volage (1943)
    • niszczyciele typu Z/Ca
      • HMS Carysfort (1944)
      • HMS Cavalier (1944)
  • inne:
    • "Kasuga" (1863 - bocznokołowy slup marynarki Japonii)
    • HMS "Swift" (1885)
    • HMS E32 okręt podwodny
    • HMS "Abdiel" (1940, stawiacz min)
    • HMS "Bittern" (1937, slup)

Przypisy

  1. ↑ a b c F.E. McMurtrie (1941), Jane's Fighting Ships 1940, s.9
  2. ↑ a b c d e Z. Kryger, Polskie..., s. 59-60
  3. ↑ Caesarea - Sarnia. caesarea-sarnia.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-11)]. [dostęp 18-3-2011]

Bibliografia

  • Zdzisław Kryger: Polskie związki z Cowes, w: Przegląd Morski nr 2(032) z 2010
  • Robert Gardiner (red.): Conway's All the World's Fighting Ships: 1906-1921, US Naval Institute Press, Annapolis, 1985, ISBN 0-87021-907-3
  • Roger Chesneau (red.): Conway's All the World's Fighting Ships 1922-1946, Londyn 1992, ISBN 0-85177-146-7
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane's Fighting Ships 1940, Londyn 1941, s.9

Linki zewnętrzne

  • Lista statków i okrętów zbudowanych przez J.S. White
Kontrola autorytatywna (biznes):