Język chicomuceltec

Ten artykuł należy dopracować: → poprawić tłumaczenie fragmentów tekstu/pojęć (uwaga! nie należy używać automatycznych translatorów bez sprawdzenia uzyskanego dzięki nim tłumaczenia). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Język chicomuceltec (chikomuselteko lub chicomucelteco; archaicznie cotoque) – wymarły język majański używany w regionach Chicomuselo, Mazapa de Madero i Amatenango de la Frontera w Chiapas w Meksyku, a także w niektórych pobliskich terenach Gwatemali. W latach 70. XX w. język wymarł. Według majanistów nie ma już nikogo, kto używałby tego języka jako ojczystego^[1]. Społeczność potomków Chicomucelteco, szacowana w przybliżeniu na 1500 osób w Meksyku i 100 w Gwatemali^[2], posługuje się obecnie językiem hiszpańskim.

Język chicomuceltec bywał nazywany cakchiquel mam, jednak jest dość daleko spokrewniony z językami cakchiquel i mam, a jego bliższym krewnym jest język wastek (huastec)^[3].

Historia i genealogia

Język chicomuceltec został po raz pierwszy udokumentowany w nowożytnej literaturze lingwistycznej jako odrębny język w końcu XIX wieku, gdy ukazały się opisy opublikowane przez lingwistę Karla Sappera z jego podróży do północnej Mezoameryki w latach 1888–1895^[4].

Związek chicomuceltec z wastek został ustalony w końcu lat 30. XX w. (Kroeber 1939) poprzez porównywanie słów z innymi językami majańskimi, co doprowadziło do wniosku, że język ten wykazywał wyższy stopień podobieństwa do wastek niż innych języków majańskich.

Dokumentacja historyczna

Dwustronicowy dokument datowany na 1775 rok, który został odzyskany z Francuskiej Biblioteki Narodowej w Paryżu, jest najstarszym znanym dokumentem w języku chicomuceltec. Zachowując formę wyznania Kościoła katolickiego, manuskrypt zawiera osiem zdań napisanych w języku chicomuceltec. Wzmiankuje się również, że język ten był tym, który określano cotoque^[5].

Zasięg geograficzny

Zasięg geograficzny języków wastek i chicomuceltec w odniesieniu do reszty języków majańskich – z wastek skupionym na północnym wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej z dala od innych używanych na południe i wschód od przesmyku Tehuantepec – był, co proponuje Kroeber, albo pozostałością po populacji pozostawionej po migracjach Huasteków na północ od wyżyny Chiapas, albo skutkiem powrotu grupy Huastec do ich wcześniejszych siedzib^[6].

Zanik i wymarcie

Na początku XX wieku było widać, że język zanika. Gdy w 1926 roku Franz Termer odwiedził społeczność Chicomucelo, w okręgu liczącym około 2500 mieszkańców, znalazł tylko trzy osoby (wszystkie powyżej 60. roku życia), które potrafiły mówić w języku chicomuceltec, jednak nawet oni porozumiewali się między sobą na co dzień w języku hiszpańskim^[7].

Przypisy